Początki kształtowania się miasta

Początki osadnictwa na terenach dzisiejszego Lublina sięgają VI-VII wieku. Osiedla powstawały na wzgórzach obejmowały dzisiejszy Czwartek, Stare Miasto, Wzgórze Zamkowe, Grodzisko, Żmigród i Białkowska Góra. Do rozwoju miasta szczególnie przyczynił się szlak handlowy, który przebiegał w pobliżu. Dzięki temu do osad ciągnęło coraz więcej ludzi, osiedlali się i rozwijali handel lub rzemiosło. Mieszkańcy zajmowali się kowalstwem, tkactwem, krawiectwem i garncarstwem.

Handel okazał się na tyle ważny, że stał się przyczyną powstania tradycji organizowania wielkiego targu co tydzień – stąd właśnie wywodzi się nazwa wzgórza Czwartek. Osada rozkwitała również wraz z rozwojem władzy Piastów, w XI wieku  zbudowano prawdopodobnie pierwszy kościół pw. św. Mikołaja, który ufundował Mieszko I. Osada zyskiwała na znaczeniu i stawała się najważniejszym ośrodkiem polityczno-handlowym w tej części I Rzeczypospolitej. Oficjalne prawa miejskie Lublin uzyskał za panowania Władysława I Łokietka, 15 sierpnia 1317 roku. Wiadomo jednak, że pierwsze przywileje miejskie oparte na prawie magdeburskim miastu przydzielił Bolesław Wstydliwy około 1257 roku, jednakże nie zachował się ówczesny akt lokacyjny. Ponieważ Lublin był miastem królewskim, ludność cieszyła się większymi przywilejami, niż w miastach biskupich czy rycerskich. Samo miasto znalazłszy się na styku różnych kultur, polskiej i litewskiej oraz na szlaku handlowym, wiodącym znad Morza Czarnego do Europy Zachodniej i nad Bałtyk, stało się centrum politycznym i gospodarczym tej części państwa polskiego.

Teorie na temat nazwy miasta

Jest kilka legend i teorii na temat nazwy miasta. Jedna z nich, uznawana za najbardziej prawdopodobną podaje, że nazwa Lublin, pochodzi od Lubla, nazwy utworzonej od imienia Lubomir, co może sugerować iż, założycielem miasta mógł być człowiek o imieniu Lubel. Według Wincentego Kadłubka nazwa miasta Lublin, pochodzi od imienia siostry Juliusza Cezara, założycielki miasta – Julii, która zostawszy słowiańską księżną założyła dwa miasta Lubusz i Lublin. Inna teoria, traktowana jako opowieść z przymrużeniem oka, podaje, że nazwa miasta miała być utworzona od pierwszej złowionej w osadzie ryby. Ponoć złowiono jednocześnie szczupaka i lina. Pozostawał więc wybór szczupak lub lin, zatem dla upamiętnienia tej humorystycznej sytuacji nadano miastu nazwę „ lub lin”.

Istotne wydarzenia historyczne

Lublin z powodów geopolitycznych stał się centrum wielu bardzo ważnych wydarzeń historycznych. Jednym z nich, zapisanych na kartach dziejów całego państwa polskiego było zawarcie unii lubelskiej 1 lipca 1569 roku, podczas sejmu walnego. Wówczas w Lublinie na Zamku podpisano akt łączący Polskę i Litwę w jeden organizm państwowy – Rzeczpospolitą Obojga Narodów. W tym samym czasie w Lublinie również miał miejsce hołd pruski. To tu właśnie książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi II Augustowi.

Późniejsze czasy wiążą się niestety z trudną historią Lublina. Miasto niejednokrotnie było dewastowane i niszczone podczas najazdów szwedzkich, kozackich, czy rosyjskich. W 1719 roku w dach jednego z domów uderzył piorun, w efekcie czego spłonęła następnie spora część miasta. Podczas zaborów Lublin był w okresie zastoju gospodarczo-politycznego. Początkowo, po okresie III zaboru znalazł się pod panowaniem austriackim, jednakże od 1813 roku, po klęsce Napoleona, do Lublina weszli Rosjanie. Miasto ostatecznie stało się ośrodkiem tak zwanej guberni lubelskiej.

Dość duże znaczenie dla liczebności mieszkańców Lublina miał fakt utworzenia w 1877 roku Kolei Nadwiślańskiej, łączącej Warszawę z Kownem. Od tego czasu rozpoczął się bardzo dynamiczny napływ nowej ludności, w tym szczególnie ludności żydowskiej, która istotnie zaznaczyła swój udział w kulturze i polityce miasta.

Pod koniec XIX wieku i na początku XX w mieście powstało wiele ośrodków przemysłowych i kulturowych. Powstał Katolicki Uniwersytet Lubelski, Polskie Towarzystwo Nauk, w Lublinie zakłady Plage i Laśkiewicz produkowały samoloty marki Lublin, bardzo intensywnie rozwijała się kultura żydowska z własnym ośrodkiem naukowym o nazwie: Lubelska Szkoła Mędrców.   

W listopadzie 1918 roku Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego ogłosił w Lublinie manifest, powołując pierwszy polski rząd w odrodzonej Polsce. Wkrótce miasto zostało ponownie ogłoszone stolicą województwa lubelskiego.

Niezwykle ciemną kartą dla historii Polski, w tym również dla Lublina były czasy okupacji niemieckiej z czasów II wojny światowej. Niemcy zamknęli ośrodki kulturalne i naukowe, przejęli zakłady przemysłowe i rozpoczęli masową eksterminację ludności, w tym szczególnie lubelskiej elity intelektualnej. Na Majdanku utworzono niemiecki obóz zagłady, w którym masowo mordowano ludzi z Lublina i pozostałych obszarów okupowanego kraju. Na Zamku Królewskim Niemcy więzili i rozstrzelali wielu Polaków. Utworzone getto, w którym umieszczono lubelskich Żydów, większość z nich została rozstrzelana lub zgładzona w obozie koncentracyjnym.

W Lublinie działał prężnie ruch oporu, jednakże w roku 1944 po wycofaniu się Niemców, władzę faktyczną przejęli komuniści. Po wkroczeniu wojsk radzieckich utworzono Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i przez 164 dni Lublin pełnił funkcję stolicy. Funkcjonujący w mieście Tymczasowy Rząd opierał się o komunistyczne plany Józefa Stalina, Lublin zatem wraz z pozostałym obszarem państwa polskiego dostał się w sferę wpływu Rosji Radzieckiej. Władzę przejęli komuniści, którzy aż do 1989 roku prowadzili reżim totalitarny. Obóz na Majdanku oraz Zamek przejęło NKWD, które zajęło się inwigilacją i eksterminacją ludności.

Po II wojnie światowej udało się odtworzyć działalność naukową i kulturalną w Lublinie. Obok KUL-u funkcjonować również zaczął Uniwersytet im. Marii Curie Skłodowskiej. Jednocześnie w podziemiu narastał ruch oporu przeciwko komunistycznej władzy. Bardzo duże znaczenie dla mieszkańców miały wydarzenia związane z cudem lubelskim w 1949 roku, kiedy na obrazie Matki Bożej wierni zobaczyli łzy. Władze komunistyczne wzmocniły wówczas represje wobec kościoła katolickiego. Jednocześnie niezwykle ważną rolę dla miasta odegrał Karol Wojtyła, ks. profesor KUL i późniejszy  papież Jan Paweł II oraz ks. kardynał   Stefan Wyszyński, prymas Tysiąclecia.

Mieszkańcy czuli się wzmocnieni duchowo i intelektualnie, otwarcie buntowali się wobec komunistycznej władzy. Kiedy w 1966 roku podczas obchodów Millenium przez Kościół Katolicki doszło do "aresztowania" obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej przez Służbę Bezpieczeństwa. Jako wymowny akt buntu przeciwko represjom władzy komunistycznej na ulicach Lublina wożono puste ramy obwiązane drutem kolczastym.

Innym ośrodkiem oporu wobec komunistycznej władzy były środowiska studenckie. W 1968 roku doszło do wiecu, będącego wyrazem buntu wobec systemu. Wielu ze studentów zostało aresztowanych i usuniętych z uczelni.

W 1980 roku w Lublinie i pobliskim Świdniku rozpoczęły się strajki robotnicze, które stały się zapowiedzią strajków na Wybrzeżu i podwaliną do powstania ruchu solidarnościowego.

Lublin dziś

Po 1989 roku w Lublinie rozpoczął się dynamiczny rozwój kulturalny, społeczny i gospodarczy. Miasto stało się prężnym centrum z rozwijającą się dynamicznie infrastrukturą. W Lublinie funkcjonuje kilka uczelni wyższych i ogromne miasteczko studenckie. Miasto jest niezwykle atrakcyjnym miejscem pod względem turystycznym, posiada port lotniczy oraz szerokie zaplecze rekreacyjne. Szczególna zaletą miasta jest jego wielokulturowość, która wyraża się w bardzo bogatym programie wydarzeń artystycznych. Atrakcyjność Lublina podkreśla jego wyjątkowa architektura, świetnie zachowane zabytki i wyjątkowe, klimatyczne miejsca bardzo głęboką związane z historią dziejów i kultury narodu polskiego.

Lublin został umieszczony przez Ministerstwo Sportu i Turystyki na mapie Polskie Marki Turystyczne.

Zapoznaj się z naszą listą najciekawszych miejsc w Lublinie.